Η παροιμία “Χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσεις ένα παιδί” αποκτά νέα σημασία όταν η μητέρα ενός παιδιού βιώνει κατάθλιψη. “Το να είσαι μητέρα με κατάθλιψη ενέχει αυξημένους κινδύνους για τη σωματική και ψυχολογική υγεία του παιδιού”, λέει η Dr. Sarah Dow-Fleisner, επίκουρη καθηγήτρια στη Σχολή Κοινωνικής Εργασίας και διευθύντρια του Κέντρου Μελέτης Υπηρεσιών προς Παιδιά και Οικογένειες στο UBC Okanagan. “Αλλά δεν είναι μοιραίο να είναι, ειδικά αν οι μητέρες έχουν εξωτερικά στηρίγματα”.
Τα ευρήματα της Dr. Dow-Fleisner, που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο Journal of Family Issues, έχουν σημαντικές επιπτώσεις για το πώς μπορούν να βοηθήσουν οι κοινωνικοί λειτουργοί και οι κλινικοί επαγγελματίες – καθώς και οι οικογένειες και οι κοινότητες. Ενώ πολλές έρευνες επικεντρώνονται στην περίοδο μετά τον τοκετό, κατά την οποία το ποσοστό κατάθλιψης μεταξύ των μητέρων είναι υψηλότερο, η Dr. Dow-Fleisner θέλησε να επικεντρωθεί στην κατάθλιψη που εμφανίζεται αργότερα στην παιδική ηλικία. Η ομάδα της χρησιμοποίησε δεδομένα από μια μεγάλη διαχρονική μελέτη των ΗΠΑ για να συγκρίνει καταθλιπτικές και μη καταθλιπτικές μητέρες παιδιών ηλικίας εννέα ετών.
Οι αναλύσεις της αποκάλυψαν ότι οι μητέρες με κατάθλιψη είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν άγχος ως γονείς και λιγότερες πιθανότητες να θεωρούν τους εαυτούς τους ικανούς γονείς σε σύγκριση με τις μη καταθλιπτικές μητέρες. Ανέφεραν επίσης ότι χρησιμοποιούσαν περισσότερες τακτικές πειθαρχίας, συμπεριλαμβανομένων μη βίαιων τακτικών όπως η αφαίρεση προνομίων καθώς και επιθετικών τακτικών όπως η βρισιά ή η απειλή του παιδιού. Όσον αφορά τη συμμετοχή τους, ήταν λιγότερο πιθανό να συμμετέχουν στο σχολείο του παιδιού, όπως για παράδειγμα να παρευρίσκονται σε μια ημέρα ανοιχτών θυρών. Ωστόσο, ήταν εξίσου πιθανό να εμπλακούν σε δραστηριότητες στο σπίτι, όπως να βοηθήσουν με την εργασία στο σπίτι.
“Επιπλέον, οι μητέρες με κατάθλιψη ανέφεραν λιγότερα διαπροσωπικά στηρίγματα και κοινοτικούς πόρους από ό,τι οι μητέρες χωρίς κατάθλιψη”, λέει η Δρ Dow-Fleisner. “Αυτό συνάδει με προηγούμενες έρευνες”. Η διαπροσωπική υποστήριξη αναφέρεται τόσο στη συναισθηματική όσο και στην υλική βοήθεια από άλλους, όπως ένας συγγενής που παρέχει συμβουλές ή επείγουσα φροντίδα του παιδιού. Οι κοινοτικοί πόροι αναφέρονται στην ασφάλεια και τη συνοχή της γειτονιάς. Η συνοχή της γειτονιάς μετρά την προθυμία των γειτόνων να βοηθήσουν και τις κοινές αξίες της γειτονιάς, μεταξύ άλλων κοινωνικών παραγόντων και παραγόντων εμπιστοσύνης.
“Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μητέρες με κατάθλιψη που ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα υποστήριξης και συνοχής αισθάνονταν λιγότερο αγχωμένες και πιο ικανές στην ανατροφή των παιδιών”, λέει η Δρ Dow-Fleisner. “Αυτές οι θετικές αντιλήψεις μεταφράστηκαν σε λιγότερη πειθαρχία που βασιζόταν σε ψυχολογική επιθετικότητα και σε μεγαλύτερη συμμετοχή στο σπίτι και στο σχολείο με τα παιδιά τους”. Τα ευρήματα αυτά ταιριάζουν με την προοπτική της ανθεκτικότητας, σύμφωνα με την οποία οι μητέρες που αντιμετωπίζουν αντιξοότητες όπως η κατάθλιψη μπορούν ακόμα να ευδοκιμήσουν ως γονείς – ειδικά όταν υπάρχουν αυτοί οι προστατευτικοί παράγοντες.
“Θέλουμε να βοηθήσουμε τις μητέρες τόσο να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψή τους όσο και να βελτιώσουν την υγεία και την ευημερία του παιδιού — αυτό είναι γνωστό ως προσέγγιση δύο γενεών”, λέει η Dr. Dow-Fleisner. “Καθώς οι μητέρες μπορεί να μην αναζητήσουν μόνες τους βοήθεια για την κατάθλιψή τους, ο έλεγχος της υγείας του παιδιού σε ένα περιβάλλον πρωτοβάθμιας περίθαλψης είναι μια καλή ευκαιρία για να ελέγξουμε για τη μητρική κατάθλιψη και να παρέχουμε υποστήριξη στον εντοπισμό διαπροσωπικών στηρίξεων και κοινοτικών πόρων”.
Η Dr. Dow-Fleisner προσθέτει ότι τα υποστηρικτικά προγράμματα θα πρέπει να υπερβαίνουν την αντιμετώπιση των άμεσων γονικών προβλημάτων και, αντίθετα, να ενισχύουν τις ικανότητες. Για παράδειγμα, μια ομάδα υποστήριξης γονέων με βάση την κοινότητα θα μπορούσε να βοηθήσει μια μητέρα να δημιουργήσει ένα δίκτυο ανθρώπων που θα μπορούσαν να παρέχουν υλική και συναισθηματική υποστήριξη ανάλογα με τις ανάγκες. Η Dr. Dow-Fleisner αναφέρει το Mamas for Mamas ως μια τέτοια ομάδα με βάση την κοινότητα. Το Mamas for Mamas, με παραρτήματα στην Kelowna και το Βανκούβερ, δημιουργεί κοινότητα και παρέχει υλική καθώς και άλλη υποστήριξη σε μητέρες και άλλους φροντιστές. “Η περαιτέρω χρηματοδότηση προγραμμάτων που ενδυναμώνουν τις μητέρες – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας – θα συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας των παιδιών, των μητέρων και των οικογενειών”, λέει η Dr. Dow-Fleisner.
