Τα παιδιά που αρχίζουν να διαβάζουν για ευχαρίστηση νωρίς στη ζωή τους τείνουν να έχουν καλύτερες επιδόσεις σε γνωστικά τεστ και καλύτερη ψυχική υγεία όταν εισέρχονται στην εφηβεία, σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε περισσότερους από 10.000 νεαρούς εφήβους στις ΗΠΑ.
Συγκεκριμένα, ερευνητές από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Κίνα διαπίστωσαν ότι 12 ώρες την εβδομάδα ήταν η βέλτιστη ποσότητα ανάγνωσης και ότι αυτό συνδέεται με τη βελτίωση της δομής του εγκεφάλου, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει τα ευρήματα. Το διάβασμα για ευχαρίστηση μπορεί να είναι μια σημαντική και ευχάριστη παιδική δραστηριότητα. Σε αντίθεση με την ακρόαση και τον προφορικό λόγο, που αναπτύσσονται γρήγορα και εύκολα στα μικρά παιδιά, η ανάγνωση είναι μια διδασκόμενη δεξιότητα και αποκτάται και αναπτύσσεται μέσω ρητής μάθησης με την πάροδο του χρόνου.
Κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, ο εγκέφαλός μας αναπτύσσεται, γεγονός που καθιστά αυτή την περίοδο σημαντική για την καθιέρωση συμπεριφορών που υποστηρίζουν τη γνωστική μας ανάπτυξη και προάγουν την καλή υγεία του εγκεφάλου. Ωστόσο, μέχρι τώρα δεν ήταν σαφές τι αντίκτυπο -αν υπάρχει- θα έχει η ενθάρρυνση των παιδιών να διαβάζουν από μικρή ηλικία στην ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, τη νόηση και την ψυχική τους υγεία αργότερα στη ζωή τους. Για να το διερευνήσουν αυτό, ερευνητές από τα πανεπιστήμια του Cambridge και του Warwick στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Πανεπιστήμιο Fudan στην Κίνα εξέτασαν στοιχεία από τη συνομοταξία Adolescent Brain and Cognitive Development (ABCD) στις ΗΠΑ, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 10.000 νεαροί έφηβοι.
Η ομάδα ανέλυσε ένα ευρύ φάσμα δεδομένων, όπως κλινικές συνεντεύξεις, γνωστικά τεστ, ψυχικές και συμπεριφορικές αξιολογήσεις και εγκεφαλικές σαρώσεις, συγκρίνοντας τους νέους που άρχισαν να διαβάζουν για ευχαρίστηση σε σχετικά μικρή ηλικία (μεταξύ δύο και εννέα ετών) με εκείνους που άρχισαν να διαβάζουν αργότερα ή καθόλου. Οι αναλύσεις έλεγξαν πολλούς σημαντικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης. Από τους 10.243 συμμετέχοντες που μελετήθηκαν, κάτι λιγότερο από τους μισούς (48%) είχαν μικρή εμπειρία ανάγνωσης για ευχαρίστηση ή άρχισαν να διαβάζουν μόνο αργότερα στην παιδική τους ηλικία. Οι υπόλοιποι μισοί είχαν περάσει από τρία έως δέκα χρόνια διαβάζοντας για ευχαρίστηση.
Η ομάδα διαπίστωσε ισχυρή σχέση μεταξύ του διαβάσματος για ευχαρίστηση σε νεαρή ηλικία και θετικών επιδόσεων στην εφηβεία σε γνωστικά τεστ που μετρούσαν παράγοντες όπως η λεκτική μάθηση, η ανάπτυξη της μνήμης και του λόγου και η σχολική ακαδημαϊκή επίδοση. Τα παιδιά αυτά είχαν επίσης καλύτερη ψυχική ευημερία, όπως αξιολογήθηκε με τη χρήση μιας σειράς κλινικών βαθμολογιών και αναφορών από γονείς και δασκάλους, παρουσιάζοντας λιγότερα σημάδια άγχους και κατάθλιψης, καθώς και βελτιωμένη προσοχή και λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς, όπως επιθετικότητα και παραβίαση κανόνων.
Τα παιδιά που άρχισαν να διαβάζουν για ευχαρίστηση νωρίτερα είχαν επίσης την τάση να περνούν λιγότερο χρόνο στην οθόνη – για παράδειγμα να παρακολουθούν τηλεόραση ή να χρησιμοποιούν το smartphone ή το tablet τους – κατά τη διάρκεια της εβδομάδας και τα Σαββατοκύριακα στην εφηβεία τους, ενώ είχαν επίσης την τάση να κοιμούνται περισσότερο. Όταν οι ερευνητές εξέτασαν τις εγκεφαλικές τομογραφίες από την εφηβική ομάδα, διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που είχαν αρχίσει να διαβάζουν για ευχαρίστηση σε νεαρή ηλικία παρουσίασαν μετρίως μεγαλύτερες συνολικές εγκεφαλικές περιοχές και όγκους, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων εγκεφαλικών περιοχών που παίζουν κρίσιμο ρόλο στις γνωστικές λειτουργίες. Άλλες περιοχές του εγκεφάλου που διέφεραν μεταξύ αυτής της ομάδας ήταν εκείνες που έχει ήδη αποδειχθεί ότι σχετίζονται με τη βελτίωση της ψυχικής υγείας, της συμπεριφοράς και της προσοχής.
Η καθηγήτρια Barbara Sahakian από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Cambridge δήλωσε: “Το διάβασμα δεν είναι απλώς μια ευχάριστη εμπειρία – είναι ευρέως αποδεκτό ότι εμπνέει τη σκέψη και τη δημιουργικότητα, αυξάνει την ενσυναίσθηση και μειώνει το στρες. Αλλά επιπλέον, βρήκαμε σημαντικές ενδείξεις ότι συνδέεται με σημαντικούς αναπτυξιακούς παράγοντες στα παιδιά, βελτιώνοντας τη νόηση, την ψυχική υγεία και τη δομή του εγκεφάλου τους, που αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους για τη μελλοντική μάθηση και την ευημερία”.
Η βέλτιστη ποσότητα ανάγνωσης για ευχαρίστηση ως μικρό παιδί ήταν περίπου 12 ώρες την εβδομάδα. Πέρα από αυτό, δεν φάνηκε να υπάρχουν πρόσθετα οφέλη. Στην πραγματικότητα, υπήρξε σταδιακή μείωση της γνωστικής ικανότητας, κάτι που οι ερευνητές λένε ότι ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι υποδηλώνει ότι ξοδεύουν περισσότερο χρόνο σε καθιστική ζωή και λιγότερο χρόνο σε άλλες δραστηριότητες που θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν γνωστικά, όπως ο αθλητισμός και οι κοινωνικές δραστηριότητες.
Ο καθηγητής Jianfeng Feng από το Πανεπιστήμιο Fudan στη Σαγκάη της Κίνας και το Πανεπιστήμιο Warwick του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε: “Ενθαρρύνουμε τους γονείς να κάνουν ό,τι μπορούν για να ξυπνήσουν τη χαρά του διαβάσματος στα παιδιά τους από μικρή ηλικία. Αν γίνει σωστά, αυτό όχι μόνο θα τους δώσει ευχαρίστηση και απόλαυση, αλλά θα βοηθήσει επίσης την ανάπτυξή τους και θα ενθαρρύνει μακροπρόθεσμες αναγνωστικές συνήθειες, οι οποίες μπορεί να αποδειχθούν ευεργετικές και στην ενήλικη ζωή”.
