Η εφηβεία είναι μια δύσκολη περίοδος για κάθε παιδί το οποίο ξαφνικά δέχεται πιέσει από παντού – σχολείο, γονείς, φίλοι, υποχρεώσεις, ακόμα και από τον ίδιο του τον εαυτό. Μάλιστα, οι πιέσεις από τους συνομηλίκους, αν και πιο διακριτικές μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά ένα παιδί στην εφηβεία και να το κάνουν να θέλει να ακολουθήσει νέες νόρμες και να υιοθετήσει νέες συνήθειες – όχι απαραίτητες προς το καλό. Το «παιχνίδι»ι έγκειται στην ευχέρεια του εφήβου αν τελικά θέλει ή όχι να ακολουθήσει το παράδειγμά που το δίνουν οι φίλοι. Η ιδέα ότι «όλοι το κάνουν» μπορεί να κάνει τους εφήβους να κάνουν επιλογές που ένας γονιός θα προτιμούσε το παιδί του να μην κάνει.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις περιπτώσεις κατα τις οποίες οι έφηβοι πιστεύουν ότι τα «κουλ παιδιά» κάνουν κάτι καινοτόμο, κάτι ξεχωριστό, ακόμα και κάτι επαναστατικό ίσως, που πάει κόντρα στις νόρμες που θέτει το σχολείο, η οικογένεια, η κοινωνία η ίδια.
Οι έφηβοι μπορεί να κάνουν λανθασμένες υποθέσεις για τις κλίκες, ωστόσο εκείνοι που πιστεύουν ότι τα δημοφιλή παιδιά πίνουν, καπνίζουν ή κάνουν κοπάνα από το μάθημα, μπορεί να πιστεύουν ότι αυτές οι συμπεριφορές θα τους κάνουν να φαίνονται περισσότερο κουλ στους υπόλοιπους.
Συνήθως, οι έφηβοι είναι πιο πιθανό να κάνουν παρέα με τα άτομα που κάνουν τα ίδια πράγματα με αυτούς. Έτσι, αν το παιδί σας ασχολείται με υγιείς δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός, ή το θέατρο, πιθανότατα θα έχει φίλους με τις ίδιες αξίες. Αν όμως ανήκει σε μια ομάδα εφήβων πιο «σκοτεινή», που τους αρέσει να πίνουν ή να παίρνουν πηγαίνουν κόντρα σε όλα, τότε ένα παιδί δεν είναι διόλου απίθανο να θελήσει να ενστερνηστεί τέτοιου είδους συνήθειες.
Παρακάτω αναφέρονται οι πέντε πιο συχνές δραστηριότητες στις οποίες οι έφηβοι πιέζονται από τους συνομηλίκους τους. Ειδικότερα:
-
Χρήση ναρκωτικών, κατανάλωση αλκοόλ και κάπνισμα: Πρόκειται ίσως για μερικές από τις συμπεριφορές στις οποίες μπορεί να εκτεθεί ένας έφηβος ο οποίος «πιέζεται» από την παρέα του. Αλλά, όπως προαναφέρθηκε, αυτό δεν σημαίνει πάντα ότι ένας φίλος σπρώχνει το παιδί στις καταχρήσεις αυτές και το αναγκάζει να το κάνει. Αντίθετα, απλά και μόνο η διαθεσιμότητα αλκοόλ, τσιγάρων κ.ο.κ, πιθανότατα είναι αρκετή πίεση για να κάνει τον έφηβο να πει το «ναι».
-
Κλοπή: Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένας έφηβος μπορεί να ενθαρρυνθεί από έναν φίλο του να πάρει ένα αντικείμενο από ένα κατάστημα χωρίς να το πληρώσει. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να πρόκειται για την επιθυμία ενός αντικειμένου (όπως ένα ακριβό βιντεοπαιχνίδι ή προϊόντα μακιγιάζ) που έχουν άλλοι έφηβοι. Ακούγοντας ιστορίες για το πώς άλλοι έφηβοι κλέβουν χωρίς να τους πιάνουν, ο έφηβος σας μπορεί να πιστέψει ότι η κλοπή είναι ο πιο γρήγορος τρόπος για να πάρει αυτό που θέλει χωρίς να κουραστεί ή να χάσει κάτι άλλο – δηλ. το χαρτζιλίκι του.
-
Εκφοβισμός: Στον εγκέφαλο ενός εφήβου, είναι προτιμότερο να είσαι ο νταής, παρά το θύμα. Πολλές φορές, κατά τη διάρκεια της εφηβείας, το αίσθημα της επιβίωσης κάνει τους έφηβους να συγχέουν τον ρόλο του θύτη και του θύματος. Ως εκ τούτου, είναι εύκολο ένα παιδί να πιεστεί να συμμετάσχει στον χλευασμό ή στις σκληρές συμπεριφορές για να αποφύγει να γίνει εκείνος το κέντρο σχολιασμού, κριτικής κτλ. Στην ψηφιακή εποχή δε, ο διαδικτυακός εκφοβισμός (cyber-bullying) αποτελεί ένα πραγματικό πρόβλημα που «χτυπά» την πόρτα σε χιλιάδες έφηβους σε όλα τα μήκη και πλάτη αυτού του πλανήτη. Έτσι, δεν είναι διόλου απίθανο ένα παιδί να μπει στη διαδικασία να σχολιάσει, να κριτικάρει, να χλευάσει ή/και να βρίσει κάποιο άλλο πρόσωπο μέσω κάποιας πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης. Εξάλλου, είναι πιο εύκολο να ασκείς κριτική πίσω από ένα πληκτρολόγιο, το αίσθημα ασφάλειας είναι εντονότερο και συχνά ενισχύεται από κοινές συμπεριφορές συνομηλίκων οι οποίοι κάνοντας κάτι μαζί νιώθουν πιο ενωμένοι και φυσικά πιο ισχυροί.
-
Σεξουαλική δραστηριότητα: Μπορει η έναρξη της σεξουαλικής ζωής στην περίοδο της εφηβείας να είναι σε μεγάλο βαθμό σημαντική, ωστόσο ακόμα και έτσι υπάρχουν κίνδυνοι, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις περιπτώσεις ατόμων που θέλουν να παρασύρουν ή να εκμεταλλευτούν ένα παιδί εφηβικής ηλικίας (π.χ. άτομα μεγαλύτερης ηλικίας). Επίσης, το sexting αποτελεί μεγάλο ζήτημα πρόβλημα για τους σημερινούς εφήβους και παρά τις πεποιθήσεις πολλών γονέων ότι το παιδί τους δεν θα το έκανε ποτέ αυτό, μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότεροι έφηβοι μοιράζονται μεταξύ τους σεξουαλικό περιεχόμενο. Το sexting έχει γίνει φυσιολογικό μεταξύ των εφήβων, γεγονός που κάνει πολλούς από αυτούς να παραβλέπουν τους πιθανούς κινδύνους που ενέχει η ανταλλαγή γυμνών ή μερικώς γυμνών φωτογραφιών.
-
Άλλες επικίνδυνες συμπεριφορές: Γύρω από φίλους που θέλουν να εντυπωσιάσουν, οι έφηβοι συχνά επιδεικνύουν συμπεριφορές που δεν θα παρουσίαζαν υπό άλλες συνθήκες. Είτε ένας έφηβος θέλει να επιδείξει πόσο γρήγορα μπορεί οδηγήσει, είτε θέλει να είναι «καλός φίλος» αφήνοντας τους φίλους του να κλέβουν από τις εργασίες του, η επιθυμία να θεωρηθεί «κουλ» από τους γύρω του μπορεί να τον κάνει παράλογο και αντιδραστικό ανά διαστήματα – π.χ. να θυμώνει πιο εύκολα, να αντιμιλάει, να εξαφανίζεται, να μην λέει που πάει ή με ποιους βγαίνει κ.ο.κ.
Ακόμη και αν ένα παιδί επηρεάζεται από τους φίλους του, οι γονείς ασκούν και εκείνοι τη δική τους επιρροή. Αρκεί να το χειριστούν σωστά και να μην προτρέξουν σε πράξεις που θα κάνει τα παιδιά τους πιο αντιδραστικά ή απότομα. Επομένως, καλό θα ήταν να τεθούν ορισμένοι κανόνες συμβίωσης, και το παιδί να γνωρίζει τις συνέπειες των μη επιτρεπτών ενεργειών του. Ο σκοπός δεν είναι να τιμωρεί ο γονιός το παιδί του αλλά να είναι δίπλα του και να μπορεί να το συμβουλεύει, να το καθοδηγεί και να το προστατεύει, δίχως όμως να το «πνίγει».
Επίσης, οι γονείς με παιδιά στην εφηβεία πρέπει να μιλούν τακτικά μαζί τους για τους κινδύνους που ενέχουν από διάφορες (νέες) δραστηριότητες. Αν ο γονιός υποψιάζεται πως κάτι τρέχει με το παιδί του, είναι ιδιάζουσας σημασίας να δώσει βάση στα σημάδια (ενδεικτικά: ξαφνική απόσυρση, αλλαγή στα ρούχα, αγενή γλώσσα) και στη συνέχεια, να προσπαθήσει να προσεγγίσει το παιδί του, όχι όμως διδακτικά, αλλά συμβουλευτικά.
Τέλος, η διατήρηση μιας στενής σχέσης με τον έφηβο, μπορεί να βοηθήσει τον γονέα να προλάβει ορισμένα προβλήματα πριν καν αυτά ξεκινήσουν. Ο διάλογος και η σωστή επικοινωνία είναι το παν!
