Αρχικά, να αποσαφηνιστεί πως ως πολύδυμος κύηση ορίζεται η κύηση στην οποία έχουμε περισσότερα του ενός εμβρύου στην ενδομητρική κοιλότητα. Η πιο γνωστή – συνηθισμένη – υποκατηγορία των πολύδυμων κυήσεων είναι η δίδυμος κύηση. Μάλιστα, η συχνότητα, σύμφωνα με τη Διεθνή Εταιρεία Υπερήχων στη Μαιευτική και Γυναικολογία (ISUOG), είναι 2-4%. Αξίζει να σημειωθεί επίσης πως, το ποσοστό των δίδυμων κυήσεων έχει αυξηθεί κατά πολύ τα τελευταία 30 χρόνια λόγω της συνύπαρξης και αυτών που προέρχονται από τη χρήση τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Πόσα είδη δίδυμης κύησης υπάρχουν;
Υπάρχουν δύο βασικά «είδη» διδύμων και είναι τα ακόλουθα:
Τα μονοωγενή ή μονοζυγωτικά. Ουσιαστικά, τα δίδυμα αυτά προήλθαν από τη γονιμοποίηση ενός μόνο ωαρίου. Στη συνέχεια το έμβρυο, που προέκυψε διαιρέθηκε πλήρως και τοιουτοτρόπως δημιουργήθηκαν δύο ξεχωριστά έμβρυα. Τα έμβρυα, που θα προκύψουν έχουν πανομοιότυπο γενετικό υλικό, επομένως τα δίδυμα αυτά αδέρφια θα «μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό» που λέει και ο σοφός λαός.
- Τα διωογενή ή διζυγωτικά. Τα δίδυμα αυτά αδέρφια προήλθαν από τη γονιμοποίηση δύο διαφορετικών ωαρίων. Έτσι, τα έμβρυα, που θα προκύψουν θα έχουν διαφορετικό γενετικό υλικό. Επομένως, πέρα από το ότι δε θα είναι πανομοιότυπα εμφανισιακά, ενδέχεται να έχουν και διαφορετικό φύλο. Να σημειωθεί πως, η διζυγωτική κύηση συνδέεται με πολλαπλή ωοθυλακιορρηξία, δηλαδή με την απελευθέρωση πλέον του ενός ωαρίου σε έναν κύκλο.
Παράγοντες κινδύνου για πολύδυμη κύηση
Σε πολλές περιπτώσεις, οι πολύδυμες κυήσεις συνοδεύονται από μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης προγεννητικών και περιγεννητικών επιπλοκών. Μάλιστα, το 20% των πρόωρων νεογνών προέρχονται από δίδυμες κυήσεις. Επομένως, η συχνότερη παρακολούθηση προγεννητικά είναι αναγκαία προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος τόσο για τη μητέρα όσο και για τα έμβρυα.
Οι παράγοντες που μπορεί να έχουν επιπτώσεις σε μια πολύδυμη κύηση είναι οι εξής:
- Το οικογενειακό ιστορικό και ειδικότερα η κληρονομικότητα κυρίως από την πλευρά της μητέρας – λιγότερο από το πατέρα
- Η ηλικία της μητέρας, όταν αυτή ξεπερνά τα 35 έτη
- Ο πολύτοκος τοκετός
- Η πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας (κιτρική κλομιφαίνη)
- Οι μέθοδοι εξωσωματικής γονιμοποίησης
Πόσο συχνές είναι οι μονοζυγωτικές αλλά και οι διζυγωτικές δίδυμες κυήσεις;
Από τη μία, η συχνότητα των μονοζυγωτικών δίδυμων κυήσεων υπολογίζεται στο 2,3 με 4 ανά 1000 κυήσεις – η συχνότητα αυτή δεν έχει μεταβληθεί στο χρόνο. Επιπλέον, οι πιθανότητες για μονοζυγωτική δίδυμη κύηση δεν φαίνεται να επηρεάζονται από την ηλικία της μητέρας ή από την κληρονομικότητα.
Από την άλλη, μεταξύ των κυήσεων, όπου η σύλληψη έγινε με φυσικό τρόπο, οι διζυγωτικές δίδυμες κυήσεις απαντώνται σε ποσοστό 3%. Ωστόσο το συνολικό ποσοστό των διζυγωτικών δίδυμων κυήσεων επί του συνόλου των κυήσεων έχει παρουσιάσει σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια. Ο λόγος της ανόδου του ποσοστού αυτού οφείλεται στην ευρύτερη χρήση των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Ως εκ τούτου, το ποσοστό των δίδυμων κυήσεων επί του συνόλου των κυήσεων, που επιτυγχάνονται με την πιο «απλή» μέθοδος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κυμαίνεται μεταξύ του 5% και 10%. Επίσης, στην περίπτωση της σπερματέγχυσης, η μέθοδος αυτή κατά κανόνα συνδυάζεται με τη χορήγηση από του στόματος τέτοιων δισκίων και γι’ αυτό αυξάνονται και οι πιθανότητες για επίτευξη δίδυμης κύησης. Εάν επιλογή η μέθοδος της εξωσωματικής γονιμοποίησης, για να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας, επιλέγεται η εμβρυομεταφορά πλέον του ενός εμβρύου και έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες διζυγωτικής δίδυμης κύησης.
Ποιοι είναι οι παράγοντες που ευνοούν μια διζυγωτική δίδυμη κύηση;
Οι παράγοντες εκείνοι που αυξάνουν την πιθανότητα για διζυγωτική δίδυμη κύηση είναι τα εξής:
- Η κληρονομικότητα, αφού οι πιθανότητες για διζυγωτική κύηση αυξάνονται εάν η μητέρα έχει συγγενή θήλυ και κυρίως πρώτου βαθμού (μητέρα ή αδελφή), η οποία είχε διζυγωτική κύηση. Αν δε η ίδια η μητέρα είχε γεννηθεί από διζυγωτική κύηση, τότε και η ίδια έχει δεκαπλάσια πιθανότητα για πολύδυμη κύηση.
- Η ηλικία της μέλλουσας μητέρας, καθώς οι διζυγωτικές κυήσεις είναι πιο συχνές μεταξύ των γυναικών που βρίσκονται στις δεκαετίες των 30+ και των 40+.
- Η σωματοδομή και αυτό γιατί οι γυναίκες, που είναι ψηλές και υπέρβαρες έχουν περισσότερες πιθανότητες για διζυγωτική δίδυμη κύηση .
- Η ομάδα αίματος, εφόσον οι γυναίκες με ομάδα αίματος Α ή Ο είναι πιο πιθανό να έχουν διζυγωτική κύηση.
- Η χρήση αντισυλληπτικών δισκίων, καθώς η μακροχρόνια λήψη τους συνδέεται με αυξημένες πιθανότητες για διζυγωτική κύηση, ειδικά το πρώτο διάστημα μετά τη διακοπή της.
